tRRitIyaH sargaH atha kadAchana suMdaranaMdana- smitamukheMdudRRishAM dayitau nRRiNAm | mahamito nijabaMdhumude mudA prayayatuH svajanaiH saha daMpatI || 1 || svajanatApagamAgamasaMgama- pratisabhAjitapUrvakasaMbhrame | aviduShI jananIti sa bAlakaH sharaNato raNato niragAnnRRibhiH || 2 || kva nu yiyAsasi tAta na sAMprataM svajanasaMtyajanaM tava sAMpratam | iti vibhuH pathikairudito vrajan smitamanAkulamuttaramAtanot || 3 || tvaritametya sa kAnanadevatA- sadanamatra nanAma ramApatim | api tataH pragato laghu nArike- lyupapadAMtarasadmagataM cha tam || 4 || nalinanAbhanibhAlanasaMmadA- gamavikasvarabhAsvaralochanaH | janamanonayanAMbujabhAskaro rajatapIThapuraM prayayAvasau || 5 || suhayamedhagaNAtishayAlavo harinamaskRRitayaH sukRRitA imAH | iti surairapi bhUsuramaMDalaiH samanamat sa savismayamIkShitaH || 6 || na hi hariM satataM na namatyasau na cha na pashyati nApi na vaMdate | api tatheti vidhAya visheShataH sa nanu sAdhujanAn samashikShayat || 7 || anavalokya sutaM sutavatsalo mRRigayati sma mahIsurapuMgavaH | muhurapRRichChadamuShya gatiM narAn pathi pathi pragato.anupadaM drutam || 8 || janasadAgatisUchitavartmanA pratipadaM vrajatA parayA tRRiShA | dvijamahAmadhupena manoharaM smitamalAbhi sutAnanavArijam || 9 || virahadUnatayodgamanonmukhaM nyaruNadashru purA sa yayordRRishoH | atha tayoH pramadotthitamapyadaH pratinirudhya giraM gururabravIt || 10 || ayi sutedamudAhara tattvato nanu samAgatavAnasi sAMpratam | svajanatArahitasya tu ko.atra te sahacharo.arbhaka dIrghatame pathi || 11 || janakavAchamimAmavadhArayan kalamudAharadaMburuhekShaNaH | svapadamAvrajato vrajato.apyato nanu sakhA mama kAnanago vibhuH || 12 || taditarAyatanAttu yadA.agamaM kRRitanatiH khalu tatra hariH sakhA | ahamihApi maheMdradigAlayaM praNatavAnuta yAvadadhIshvaram || 13 || api tato.ahamupetya sahAmunA bhagavate.atra sate praNatiM vyadhAm | iti nigadya vibhAti shishuH sma vi- smitasabhAjanachIrNasabhAjanaH || 14 || virahitasvajanaM charaNapriyaM vividhabhUtabhayaMkaravartmani | ayi kRRipAlaya pAlaya bAlakaM laghushubhasya mametyanamad dvijaH || 15 || tamupagRRihya sutaM sutaponidhiH gRRihamasau gRRihINIsahito yayau | udayatIti hi bAladivAkare smitamabhUt sujanAnanavArijam || 16 || varavimAnagirAvapi chaMDikA shishumaho jananI tamalAlayat | aparathA parituShTamanAH kathaM chiramihaiSha vasedvisahAyakaH || 17 || sakalashabdamayI cha sarasvatI satatamAnamati svayameva yam | dvijavaro.atha kadAchana mAtRRikAH kila sutaM parichAyayati sma tam || 18 || lipikulaM nanu tAta gate dine likhitameva punarlikhitaM kutaH | iti nijapratibhAguNabhAvitaM haripadasya vachastamanaMdayat || 19 || shishurasau pratibhAMbudhirityalaM janamanovachanagrahapIDanA | na bhavatAditi taM vijanasthale svatanayaM samashikShayadeShakaH || 20 || mahavatA svajanena samIrita- svajananIsahitena kadAchana | ruchiravAchanayA.architavAkChriyA pratiyaye prabhuNA ghRRitavallyapi || 21 || pariShadA nitarAM parivAritaH shivapadaH kila dhautapaTodbhavaH | iha kathAM kathayan dadRRishe tataH pRRithudhiyA pRRithukAkRRitinA.amunA ||22 || idamuvAcha vichAravichakShaNaH shuchi vachaH shanakaiH sa janAMtare | aparathA kathitaM kathaka tvayA nanu matAnmahatAmiti sasmitam || 23 || agaNayanna shivaM janatA tadA savachane vasudevasutAhvaye | mukharamichChati ko mRRigadhUrtakaM prakRRitahuMkRRitasiMhashishau sati || 24 || atha kathAM kathayeti tadA jane gaditavatyuchitArthamudAharat | sa samalAlyata vismayirbhirnarai- rapi surairvijayAMkurapUjakaiH || 25 || sa jananIsahito janakaM gRRihe pragatavAMstamudaMtamavedayat | nigada tAta shivaH kathakaH sa kiM vitathagIrathavA.ahamitIrayan || 26 || nanu sutAvitathaM kathitaM tvaye- tyamumudIrya savismayamasmarat | prakRRititaH kRRititA khalu me shishoH madadhinAthadayodayajetyasau || 27 || kathayatAM prathame kathayatyalaM svajanake janasaMghavRRite kathAm | sakalalokamanonayanotsavaH chaturadhIH sa kadAchidavAchayat || 28 || vividhashAkhipadArthanivedane likuchanAmni tadA.anuditArthake | kimiti tAta tadarthamavarNayan kathayasIti shanairayamabravIt || 29 || avadatIti pitaryapi chodite pratibubhutsuShu tatra janeShvapi | ayamudIrya tadarthamavAptavAn pariShado hyasamAnasumAnanAm || 30 || bahuvidhaishcharitairiti chArubhiH sakalalokakutUhalakAriNam | dvijavareNa vayasyuchite sthitaM tamupanetumanena dadhe manaH || 31 || samuchitagrahayogaguNAnvitaM samavadhArya muhUrtamadUShaNaM | praNayabaMdhurabAMdhavavAnasau dvijakulAkulamutsavamAtanot || 32 || vividhavedatayA vijihIrShavo vadanaraMgapade.asya chirAya yAH | suravarapramadA api sapriyA abhinanaMduraho viyato maham || 33 || vihitasAdhanasAdhitasatkriyo jvalanamujjvaladhIrjvalayannayam | upaninAya sutaM samalaMkRRitaM kushalinaM kushalIkRRitashIrShakam || 34 || paricharAgnigurU charitavrataH sucharaNaH paTha sAdhu sadAgamAn | iti gurosijagadgurushikShaNe sphuTamahAsi suraiH kRRitasAkShibhiH || 35 || jitakumAraguNaM sukumArakaM nijakumAramavekShya niraMtaram | samuchitAcharaNe chaturaM svataH kShitisuro mudamAyata shikShayan || 36 || sapaTakhaMDamakiMchanavat kvachit svavibhavAnuchitaM charaNAdikam | bhuvanabharturaho svanigUhanaM surasabhAsu kutUhalamAtanot || 37 || aviralairgaraloShmabhirAkulI- kRRitasamastajano vichachAra yaH | kvachidamuM nijighAMsurashAMtimAn upasasarpa sa sarpamayo.asuraH || 38 || tvaritamudyatavistRRitamastakaH pratidadaMsha yadainamavikShatam | prabhupadAruNachArutarAMgulI- vihRRitipiShTatanuH pratatAma saH || 39 || garuDatuMDamiva pratipannavAn dvijakumArapadaM sa mamAra cha | samuchitaM charitaM mahatAmidaM sumanaso manaseShTamapUjayan || 40 || girishagurvamareMdramukhaishcha ya- chcharaNareNuradhAri surAdhipaiH | kShitisurAMghryabhivaMdanapUrvakaM sa vidadhe.adhyayanaM ChalamAnuShaH || 41 || karatale khalu kaMdukavat sadA sakalayA kalayA saha vidyayA | aridhareNa samaM sphuritaM guroH manasi tasya viDaMbayato janAn || 42 || anadhikairadhikaishcha vayasyatho bahubhiradhyayanoparamAMtare | anikaTe vaTubhiH paTubhirguroH sa vijahAra sukhI sakhibhiH samam || 43 || padamudIrya javena yiyAsitaM drutasakheShvabhavat sa puraHsaraH | ayamayatnatayeti na vismayo nanu manojavajit pavano hyasau || 44 || plavanatejasi haMta na kevalaM vijitavAn sa tadA sakalAn janAn | prabhunideshakaro hanumattanau nanu jigAya sa vAlisutAdikAn || 45 || jalavihAraparAjayibhiH spRRidhA sakhibhirIritavAriparishritam | vadanamAkulalochanamAdadhe smitamamuShya hi kaMchana vibhramam || 46 || sa shanakairbalino.ayugapadgatAn pravihRRiteShu sakhIn nirapAtayat | ashanakairyugapatprakRRitAhavAn sahasito dvijasUnurayatnavAn || 47 || grahaNanigrahaNe grahaNe dhRRiDhe gurubharoddharaNAdividhau paTau | iha vibhAvupachAradhiyA nRRiNAM RRitamayaM nanu bhIma itIritam || 48 || viharatIti paThatyapi na sphuTaM svagRRihagAmini chAdrutamAyati | paritutoSha na tatra jagadgurau sa kila pUgavanAnvayajo dvijaH || 49 || atha kadAchana so.adhyayanAMtare tamavadat kupito.anyamanasvinam | paThasi no shaTha te sakhibhiH samaM kimiti nityamudAsitadhIriti || 50 || guNanikA charaNAdikagocharA na mama hRRiddayitetyudite.amunA | vada vishAradavAda yathepsitaM tvamuparItyavadaddharaNIsuraH || 51 || sakalalakShaNashikShaNamUlabhUH shrutisamAmananaM skhalanojjhitam | na khalu kevalamasya gurorvyadhAt sumanasAmapi tatra kutUhalam || 52 || priyavayasyashiroguruvedanAm ashamayatsahajAmapi dussahAm | sa vipine vijane mukhavAyunA shravaNagocharitena kadAchana || 53 || adhigatopaniShachcha sakRRichChrutA prakaTabhAgavatIti na vismayaH | adhigatA nanu jAtvapi na shrutAH pratibhayA shrutayaH shatasho.amunA || 54 || sAkShAdathopaniShado vibhuraitareyyAH pAThachChalena vijane.artharasAn bruvANaH | adhyApakAya vitatAra vimokShabIjaM goviMdabhaktimuchitAM gurudakShiNAM saH || 55 || ayi svAmin duShTAn damayadamaya vyaktamachirAd guNAn gUDhAn viShNoH kathayakathaya svAn pramadayan | tadAnaMdaM tanvanniti sumanasAM so.anusaratAM anuj~nAmAdatta tribhuvanagururbrAhmaNaguroH || 56 || || iti shrImatkavikulatilakashrItrivikramapaMDitAchAryasuta shrInArAyaNapaMDitAchAryavirachite hrImatsumadhvavijaye mahAkAvye AnaMdAMke tRRitIyaH sargaH ||