పురుషోత్తమయోగః అథ పురుషోత్తమయోగః ఊర్ధ్వమూలమధః శాఖమశ్వత్థం ప్రాహురవ్యయమ్ । ఛందాంసి యస్య పర్ణాని యస్తం వేద స వేదవిత్ ॥౧॥ అధశ్చోర్ధ్వం ప్రసృతాస్తస్య శాఖాః గుణప్రవృద్ధా విషయప్రవాలాః । అధశ్చ మూలాన్యనుసంతతాని కర్మానుబంధీని మనుష్యలోకే ॥౨॥ న రూపమస్యేహ తథోపలభ్యతే నాంతో న చాదిర్న చ సంప్రతిష్ఠా । అశ్వత్థమేనం సువిరూఢమూలం అసంగశస్త్రేణ దృఢేన ఛిత్వా ॥౩॥ తతః పరం తత్పరిమార్గితవ్యం యస్మిన్ గతా న నివర్తంతి భూయః । తమేవ చాద్యం పురుషం ప్రపద్యే యతః ప్రవృత్తిః ప్రసృతా పురాణీ ॥౪॥ నిర్మానమోహా జితసంగదోషాః అధ్యాత్మనిత్యా వినివృత్తకామాః । ద్వంద్వైర్విముక్తాః సుఖదుఃఖసంజ్ఞైః గచ్ఛంత్యమూఢాః పదమవ్యయం తత్ ॥౫॥ న తద్భాసయతే సూర్యో న శశాంకో న పావకః । యద్గత్వా న నివర్తంతే తద్ధామ పరమం మమ ॥౬॥ మమైవాంశో జీవలోకే జీవభూతః సనాతనః । మనఃషష్ఠానీంద్రియాణి ప్రకృతిస్థాని కర్షతి ॥౭॥ శరీరం యదవాప్నోతి యచ్చాప్యుత్క్రామతీశ్వరః । గృహీత్వైతాని సంయాతి వాయుర్గంధానివాశయాత్ ॥౮॥ శ్రోత్రం చక్షుః స్పర్శనం చ రసనం ఘ్రాణమేవ చ । అధిష్ఠాయ మనశ్చాయం విషయానుపసేవతే ॥౯॥ ఉత్క్రామంతం స్థితం వాపి భుంజానం వా గుణాన్వితమ్ । విమూఢా నానుపశ్యంతి పశ్యంతి జ్ఞానచక్షుషః ॥౧౦॥ యతంతో యోగినశ్చైనం పశ్యంత్యాత్మన్యవస్థితమ్ । యతంతోప్యకృతాత్మానో నైనం పశ్యంత్యచేతసః ॥౧౧॥ యదాదిత్యగతం తేజో జగద్భాసయతేఽఖిలమ్ । యచ్చంద్రమసి యచ్చాగ్నౌ తత్తేజో విద్ధి మామకమ్ ॥౧౨॥ గామావిశ్య చ భూతాని ధారయామ్యహమోజసా । పుష్ణామి చోషధీః సర్వాః సోమో భూత్వా రసాత్మకః ॥౧౩॥ అహం వైశ్వానరో భూత్వా ప్రాణినాం దేహమాశ్రితః । ప్రాణాపానసమాయుక్తః పచామ్యన్నం చతుర్విధమ్ ॥౧౪॥ సర్వస్య చాహం హృది సన్నివిష్టో మత్తః స్మృతిజ్ఞానమపోహనం చ । వేదైశ్చ సర్వైరహమేవ వేద్యో వేదాంతకృద్వేదవిదేవ చాహమ్ ॥౧౫॥ ద్వావిమౌ పురుషౌ లోకే క్షరశ్చాక్షర ఏవ చ । క్షరః సర్వాణి భూతాని కూటస్థోఽక్షర ఉచ్యతే ॥౧౬॥ ఉత్తమః పురుషస్త్వన్యః పరమాత్మేత్యుదాహృతః । యో లోకత్రయమావిశ్య బిభర్త్యవ్యయ ఈశ్వరః ॥౧౭॥ యస్మాద్ క్షరమతీతోహమక్షరాదపి చోత్తమః । అతోఽస్మి లోకే వేదే చ ప్రథితః పురుషోత్తమః ॥౧౮॥ యో మామేవమసంమూఢో జానాతి పురుషోత్తమమ్ । స సర్వవిద్భజతి మాం సర్వభావేన భారత ॥౧౯॥ ఇతి గుహ్యతమం శాస్త్రమిదముక్తం మయానఘ । ఏతద్బుద్ధ్వా బుద్ధిమాన్ స్యాత్ కృతకృత్యశ్చ భారత ॥౨౦॥ ॥ ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసు ఉపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే పురుషోత్తమయోగో నామ పంచదశోఽధ్యాయః ॥