puruShottamayogaH atha puruShottamayogaH UrdhvamUlamadhaH shAkhamashvatthaM prAhuravyayam | ChaMdAMsi yasya parNAni yastaM veda sa vedavit ||1|| adhashchordhvaM prasRRitAstasya shAkhAH guNapravRRiddhA viShayapravAlAH | adhashcha mUlAnyanusaMtatAni karmAnubaMdhIni manuShyaloke ||2|| na rUpamasyeha tathopalabhyate nAMto na chAdirna cha saMpratiShThA | ashvatthamenaM suvirUDhamUlaM asaMgashastreNa dRRiDhena ChitvA ||3|| tataH paraM tatparimArgitavyaM yasmin gatA na nivartaMti bhUyaH | tameva chAdyaM puruShaM prapadye yataH pravRRittiH prasRRitA purANI ||4|| nirmAnamohA jitasaMgadoShAH adhyAtmanityA vinivRRittakAmAH | dvaMdvairvimuktAH sukhaduHkhasaMj~naiH gachChaMtyamUDhAH padamavyayaM tat ||5|| na tadbhAsayate sUryo na shashAMko na pAvakaH | yadgatvA na nivartaMte taddhAma paramaM mama ||6|| mamaivAMsho jIvaloke jIvabhUtaH sanAtanaH | manaHShaShThAnIMdriyANi prakRRitisthAni karShati ||7|| sharIraM yadavApnoti yachchApyutkrAmatIshvaraH | gRRihItvaitAni saMyAti vAyurgaMdhAnivAshayAt ||8|| shrotraM chakShuH sparshanaM cha rasanaM ghrANameva cha | adhiShThAya manashchAyaM viShayAnupasevate ||9|| utkrAmaMtaM sthitaM vApi bhuMjAnaM vA guNAnvitam | vimUDhA nAnupashyaMti pashyaMti j~nAnachakShuShaH ||10|| yataMto yoginashchainaM pashyaMtyAtmanyavasthitam | yataMtopyakRRitAtmAno nainaM pashyaMtyachetasaH ||11|| yadAdityagataM tejo jagadbhAsayate.akhilam | yachchaMdramasi yachchAgnau tattejo viddhi mAmakam ||12|| gAmAvishya cha bhUtAni dhArayAmyahamojasA | puShNAmi choShadhIH sarvAH somo bhUtvA rasAtmakaH ||13|| ahaM vaishvAnaro bhUtvA prANinAM dehamAshritaH | prANApAnasamAyuktaH pachAmyannaM chaturvidham ||14|| sarvasya chAhaM hRRidi sanniviShTo mattaH smRRitij~nAnamapohanaM cha | vedaishcha sarvairahameva vedyo vedAMtakRRidvedavideva chAham ||15|| dvAvimau puruShau loke kSharashchAkShara eva cha | kSharaH sarvANi bhUtAni kUTastho.akShara uchyate ||16|| uttamaH puruShastvanyaH paramAtmetyudAhRRitaH | yo lokatrayamAvishya bibhartyavyaya IshvaraH ||17|| yasmAd kSharamatItohamakSharAdapi chottamaH | ato.asmi loke vede cha prathitaH puruShottamaH ||18|| yo mAmevamasaMmUDho jAnAti puruShottamam | sa sarvavidbhajati mAM sarvabhAvena bhArata ||19|| iti guhyatamaM shAstramidamuktaM mayAnagha | etadbuddhvA buddhimAn syAt kRRitakRRityashcha bhArata ||20|| || oM tatsaditi shrImadbhagavadgItAsu upaniShatsu brahmavidyAyAM yogashAstre shrIkRRiShNArjunasaMvAde puruShottamayogo nAma paMchadasho.adhyAyaH ||